روز بزرگداشت شیخ مفید
نهم آذر روز بزرگداشت «محمد بن محمد بن نعمان»، مشهور به شیخ مفید یکی از بزرگترین علمای شیعه و اسلام است.
مختصری از زندگی شیخ مفید
نامش محمد بن محمد بن نعمان بن عبدالسلام و کنیه اش ابو عبدالله است و در یازدهم ذیقعده (سالروز میلاد علی بن موسی الرضا علیه السلام) درسال ۳۳۶ ه .ق. دیده به جهان گشود.
شیخ مفید استاد شیخ طوسی و سید مرتضی علمالهدی بود. او فقیه و کلامی شیعی بود که بسیار در علم کلام تبحر داشت و مکتب کلامی شیعه در عصر او به اوج کمال رسید. او در مناظرات دینی مهارت خاصی داشت و مناظراتش با قاضی عبدالجبار رئیس فرقه معتزله بغداد و قاضی ابوبکر باقلانی رئیس اشاعره معروف بود.
شیخ مفید مورد تحسین و احترام بزرگان اهل تسنن از قبیل، ابن حجر عسقلانی، ابن عماد حنبلی، شافعی و دیگران بود. شیخ طوسی دربارهٔ او در الفهرست مینویسد: «محمد بن محمد بن نعمان، معروف به ابن المعلم (ابوالعلی معری این لقب را به وی داده)، از متکلمان امامیه است. درعصر خویش ریاست و مرجعیت شیعه به او منتهی گردید. در فقه و کلام بر هر کس دیگر مقدم بود. حافظه خوب و ذهن دقیق داشت و در پاسخ به سؤالات حاضرجواب بود. او بیش از ۲۰۰ جلد کتاب کوچک و بزرگ دارد.»
برخی گفتهاند لقب «مفید» را علی بن عیسی معتزلی در عهد جوانی، در نتیجه مباحثه با وی به او داد.
مکتب شیخ مفید
پـیش از مفید، علم کلام و اصول فقه در میان دانشمندان اهل سنت رونقی به سزا داشت، فقها و متکلمان بسیاری در اطراف بغداد گرد آمده و در رشتههای گوناگون اصول عقاید سرگرم بحث و مناظره بودند.
هر چند علم کلام پیش از مفید نیز در میان شیعیان سابقه داشته است، ولی در اثر محدودیتی که در کار شیعیان از نظر سیاسی بود، این موضوع از مرحله تألیف و تدوین کتاب تجاوز نمیکرد، پیش از مفید، شیخ صدوق که رئیس شیعیان بود، سبک سادهای را در تصنیف و تألیف به وجود آورده بود و آن را بـه صورت املا به صورت ساده به مستمعان القا میکرد، مفید نیز در پیگیری مکتب استاد کوشید و با استفاده از مبانی علم کلام و اصول فقه، راه بحث و استدلال را به روی شیعیان باز کرد و تلاشهایی را که متقدمان مانند ابن جنید اسکافی و قبل از او ابن عقیل فقیه معروف شیعه و عیاشی ریخته بودند، به صورت دلپذیری درآورد، به گفته نجاشی کتاب کوچکی در اصول فقه تصنیف کرد که مشتمل بر تمام مباحث آن بود.
تالیفات شیخ مفید
بنا بر نقل شیخ طوسی، شاگرد برجسته شیخ مفید، وی بالغ بر ۲۰۰ عنوان کتاب تالیف نموده است، از جمله:
۱- المقنعة ۲- الفرائض الشرعیة ۳- احکام النساء ۴- الکلام فی دلائل القرآن ۵- وجوه اعجاز القرآن ۶- النصرة فی فضل القرآن ۷- اوائل المقالات ۸- نقض فضیلة المعتزلة ۹- الافصاح ۱۰- الایضاح.
معروفترین شاگردان شیخ مفید
– سید مرتضی
– سید رضی
– شیخ طوسی
وفات شیخ مفید
سرانجام شیخ مفید این عالم ربانی در سال 413 هجرى در بغداد و پس از 75 سال تلاش و خدمت ارزنده درگذشت و مورد تجلیل فراوان مردم و قدردانى علما و فضلا قرار گرفت، شیخ طوسى که خود در تشییع جنازه او حضور داشته است، مى گوید: روز وفات او از کثرت دوست و دشمن براى اداى نماز و گریستن بر او، همانند و نظیر نداشته است. چند هزار نفر از شیعیان او را تشییع کردند و سیدمرتضى علم الهدى بر او نماز گزارد و در حرم مطهر امام جواد(ع)، پایین پاى آن حضرت نزدیک قبر استادش ابن قولویه مدفون شد.